Je hoeft als ouder niet perfect te zijn

Leven met tieners deel IV

Veel ouders streven perfectie na. Ouders zijn zo bang dat 'ze' hun falen en fouten in de gaten zullen hebben. Dat 'ze' daardoor kritiek zullen leveren en op hen neer zullen kijken. Maar wie zijn 'ze' in hemelsnaam?

Dit is een heel moeilijke vraag om te beantwoorden. Het gaat niet zo zeer om de buren, want de meeste mensen zijn niet zo onder de indruk van wat hun buren over hen denken. Gaat het om hun eigen ouders die zich overal mee bemoeien? We komen in de buurt, maar zij spelen niet de belangrijkste rol. Gaat het om vrienden en kennissen? Ja, nu is het raak. Vaak gaat het om de kennissen die dezelfde achtergrond en cultuur hebben, zoals 'de Marokkaanse gemeenschap' of 'de Turkse moskee'. In veel van onze gemeenschappen worden andere leden namelijk goed in de gaten gehouden. Volwassen leden van de gemeenschap die niet werken, hebben genoeg tijd om te roddelen en elke fout en mislukking van jou en je gezin op te merken.

De vraag is of jij als ouder je gek laat maken door wat de gemeenschap van jullie gezin denkt? Of laat jij je  leiden door je eigen en door de islamitische principes? Tieners zijn zich er bijzonder bewust van dat ouders zich vaak drukker maken als een fout wordt gemaakt voor het oog van de gemeenschap, of dat het thuis plaats vindt. Pas als buitenstaanders hun oordeel zouden kunnen vellen, gaan de ouders zich echt zorgen maken.

Schijnheilig
Het trieste gevolg is dat tieners hun ouders maar schijnheilig vinden, als zij druk maken om en zich  laten leiden door 'de gemeenschap'. Zij voelen zich tekort gedaan en gekwetst. Zijn de buitenstaanders belangrijker voor mijn ouders dan hun eigen kinderen? Het gevolg kan zijn dat de tiener opstandig wordt, want "als mijn ouders toch niet echt om mij geven, waarom zou ik dan doen wat zij zeggen?"

Ouders hoeven echter niet perfect te zijn. Het kan niet vaak genoeg herhaald worden. Hoe hard je ook je best doet: perfect zal je nooit worden. Allah heeft ons als mensen inderdaad 'de beste vorm' gegeven, maar wij zijn ook haastig, vergeetachtig en feilbaar. Ieder mens in de wereld maakt fouten; doet dingen zonder na te denken; zegt of doet dingen waar hij of zij achteraf spijt van heeft.

Hoe harder en onverbiddelijker jij je als ouder, hoe moeilijker het zal worden voor je kinderen om tijdelijk van die norm af te wijken - en vergeet dan ook jezelf niet!

Niet verantwoordelijk
Veel volwassenen hebben de aangeprate overtuiging dat zij verantwoordelijk zijn om van hun kinderen gelukkige, nuttige volwassenen te maken die een leven vol vervulling leiden. Maar als dat je streven is als ouder, zal je veel stress ervaren. Want dat zal je namelijk nooit voor elkaar krijgen. Elk mens draagt zelf de verantwoordelijkheid voor zijn eigen succes en falen.

De islam is hier heel duidelijk over. Elk individu is verantwoordelijk voor zijn eigen goede of slechte gedrag en uiteindelijk zal niemand, maar dan ook niemand die verantwoordelijkheid overnemen. De Quran herhaalt keer op keer het feit dat we op de Dag des Oordeels alleen voor Allah staan, met onze eigen lusten en onze eigen lasten. Niemand zal zich kunnen verschuilen achter iemand anders.

"Wie de goede weg volgt, volgt deze slechts voor zichzelf. En wie dwaalt, dwaalt slechts af tot eigen nadeel; en niemand wordt belast met de last van een ander...." (Quran 17:15)

Dit proces begint al bij de geboorte. Natuurlijk kunnen we een klein onschuldig kind nergens de schuld van geven, maar voor je het weet wordt het kind een volwassene. We weten dat als het kind een tiener wordt, de engelen zullen aanvangen met het schrijven van zijn of haar boek (met daden).

"En we hebben de daden (het lot) van ieder mens om zijn nek gehangen; Wij zullen hem op de Dag der Opstanding een boek brengen, dat hij opengeslagen zal aantreffen. Er wordt dan gezegd: lees zelf je boek; jouw boek is afdoende op deze dag als afrekenaar tegen jezelf." (17:13-14)

Het juiste voorbeeld geven
De taak van de ouders als opvoeders is net als de taak van de profeet, vrede zij met hem: namelijk het geven van het juiste voorbeeld. Een omgeving creëren waarin de kinderen hun eigen karakters, vaardigheden en potenties kunnen ontwikkelen. Die omgeving dient gezond en veilig te zijn - met duidelijke grenzen - en met de mogelijkheid om te leren en kennis op te doen.

Strenge ouders
Het evenwicht hierin is heel belangrijk. Bied je je tiener geen veilige en stabiele leefomgeving, dan doe je je kind tekort. Dan spreken we van verwaarlozing. Maar ben je streng, en geef je je tiener weinig ruimte, ook dan doe je je kind tekort. Strenge of strenggelovige ouders kunnen het zichzelf en hun pubers heel zwaar maken. Zij zijn er vaak van overtuigd dat er maar een één manier is om de dingen te doen. En als de norm van de tiener hier van afwijkt, ontstaat er een conflict. Ouders durven de controle niet los te laten, omdat ze zien dat hun kinderen fouten maken, of althans wat zij als fouten beschouwen. Maar ouders zullen moeten
accepteren dat kinderen zich alleen maar kunnen ontwikkelen als ze fouten mógen maken.

Je eigen jeugd
Daarom is het wellicht handig voor jou als ouder om terug te denken aan je eigen jeugd. Heb jij als tiener veel fouten gemaakt? Of ging alles van een leien dakje?  Waren jouw tienerjaren ook niet vol met vele genânte situaties, met falen, met teleurstellingen en frustraties, met dromen die aan diggelen geslagen werden door de harde realiteit? Vertelde jij soms wel alles aan je ouders? Luisterde jij wel altijd naar je ouders en deed je alles wat en zoals ze dit opdroegen, in tegenstelling tot jouw eigen kind? Natuurlijk niet!

Je dient je dus te realiseren, dat het nodig was om de fouten te maken. Zodat je ervan kon leren. Houd deze gedachte altijd in je achterhoofd en je zult je meer ontspannen worden, omdat je geen perfecte ouder hoeft te zijn.

bron: vertaling en bewerking van 'living with teenagers; a guide for muslim parents' van Ruqaiyyah Waris Maqsood (Ta-Ha publishers)