12 gewoonten van mensen zonder kopzorgen

Degenen die grootsheid bereiken, moeten een oceaan vol moeilijkheden overzwemmen, voordat zij zullen slagen

Dat we ons zorgen maken is een onvermijdelijk deel van het leven. Slechte dingen kunnen nu eenmaal gebeuren, en we hebben als mens van nature de neiging om van te voren al na te denken over allerlei negatieve gevolgen van iets wat nog moet gaan gebeuren.

In feite is het erg onproductief om te tobben, maar “we doen het elke keer weer opnieuw, zonder enige uitkomst, en meestal gaan we uit van het slechtste scenario van de toekomst,” legt dr. Jason Moser, assistent-professor van de Afdeling Psychologie van de Universiteit van de staat Michigan in Amerika, die onderzoek heeft gedaan naar kopzorgen.

“Onzekerheid hoort bij het leven, net zoals rampen," vertelt hij. Er is een groot verschil met angst. Angst heeft een duidelijkere oorzaak, zoals voor de spin op de muur, maar mensen maken zich zorgen over “een ongestructureerde, toekomstige, onzekere dreiging – iets dat mogelijk zou kunnen gebeuren.”

Terwijl het onderzoek niet duidelijk is over de mate waarin mensen zich bezig houden met tobben, is het duidelijk dat sommige persoonlijkheidstypen vaker kopzorgen hebben dan andere. Volgens Moser schijnt er bijvoorbeeld een relatie te zijn tussen neuroticisme (negatieve emotionaliteit) en tobben, en hetzelfde geldt voor een algemene intolerantie voor onzekerheid. En terwijl iedereen wel eens kopzorgen heeft, is het mogelijk om zo veel te tobben dat het je dagelijkse leven beïnvloedt.

Maar zelfs als je een piekeraar bent, is het nog niet te laat. Er is namelijk een aantal effectieve strategieën die piekeraars kunnen hanteren om de negatieve spiraal te doorbreken. Dr. Moser en dr. Christine Purdon, psycholoog, professor en directeur van het Centre for Mental Health Research aan de Universiteit van Waterloo, delen enkele zeer effectieve gewoonten en strategieën met ons om het tobben tegen te gaan door prijs te geven welke gemeenschappelijke kenmerken mensen hebben die zich weinig tot geen zorgen maken. Deze strategieën worden aangevuld met tips vanuit islamitisch oogpunt:

Zij focussen op het heden
Misschien is één van de grootste verschillen tussen tobbers en niet-tobbers dat de laatsten in het heden blijven, en dat zij zich niet druk maken over zaken die nog in de toekomst zullen plaats vinden. Purdon noemt het de ‘zorgen-ketting’ – het idee dat een zorg tevoorschijn komt komt met de woorden “wat als…..” en zo voort. Niet-tobbers zijn beter in staat om naar het probleem te kijken en de oplossing te zien, “maar een piekeraar kan die afstand niet bewaren,” legt ze uit. “De geest gaat een stuk sneller.”

Bijvoorbeeld, stel dat je zoon, die naar de middelbare school gaat, thuis komt met een slecht cijfer. Als je een tobber bent, zou je je mogelijk zorgen maken over het feit dat hij zal blijven zitten, en dat hij uiteindelijk niet aan een vervolgopleiding kan beginnen. Terwijl een niet-tobber zich realiseert, dat het probleem is, dat je zoon voor dit vak waarschijnlijk niet hard genoeg heeft geleerd. Punt. “Ik ben in staat om te zeggen: ‘Normaal gesproken gaat het goed met hem, hij is slim, hij is toegewijd, het zal goed komen; dit is een dip, geen vast patroon,” legt Purdon uit. Terwijl de tobber bezorgd wordt, en “hun intentionele focus vernauwt tot mogelijke dreigingen. Ze kunnen zichzelf in een oogwenk heel bezorgd maken.”

Ook in de Islam wordt aangeraden om 'wat als' en 'als' uit je (brein)vocabulaire te schrappen. Volgens een sterke overlevering van Aboe Huraira in Muslim heeft de profeet, vrede zij met hem, gezegd: "Als je door iets (in de vorm van beproevingen) getroffen wordt, zeg dan niet: "Als ik dit niet gedaan had, dan zou dit en dat nooit gebeurd zijn," maar zeg: "Allah heeft laten gebeuren wat Hij heeft opgedragen dat er zou gebeuren." En het woord 'als' opent de deuren van de duivel."

"De gebeurtenis bevolen door Allah, zal voorbijgaan, probeer het dus niet te versnellen," zegt Allah in de Quran, hoofdstuk De Bij, vers 1. "Het is niet verstandig vruchten te plukken voordat ze rijp zijn", schrijft dr. 'Aaidh Al-Qarni in 'Wees niet bedroefd'. "Morgen bestaat niet, want het is vandaag geen realiteit. Waarom moet u zich dan ermee bezig houden. Waarom bent u zo bang voor toekomstige rampen? Waarom wordt u zo door gedachten daaraan in beslag genomen, helemaal als u niet eens weet of u morgen wel zult zien? Hij vraagt ons alleen duidelijke plannen voor vandaag te maken: "Vandaag zal ik mijn huis en mijn kantoor opruimen. Vandaag zal ik bijzonder op mijn lichamelijke reinheid en uiterlijk letten, etc." Het is dus zaak om één hoofdprioriteit per dag te kiezen.

Ze praktiseren mindfulness
In het verlengde van 'in-het-heden-blijven' ligt het beoefenen van mindfulness, vaak vertaald met milde aandacht. Mindfulness kan ons helpen om de focus weg te leiden van allerlei hypotheses van wat mogelijk allemaal op je weg zou kunnen komen. "Het helpt je in het hier en nu te blijven en het helpt je om bewust te worden van je gedachten," zegt Purdon.

Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie en therapie gericht op acceptatie en toewijding, kan piekeraars ook helpen om de negatieve spiraal te doorbreken, aangezien zij hun aandacht richten "op het idee om niet te strijden met je gedachten of ze te ontkennen, maar om de mensen te helpen zich op hun leven en hun waarden te focussen en op het heden, zodat ze besluiten kunnen nemen," voegt Moser toe.

Als je als moslim je gebed verricht en je raakt overweldigd door allerlei gedachten en zorgen, waardoor je je concentratie kwijtraakt, laat dit dan geen reden zijn tot nog meer zorgen en zelfverwijt. Constateer dat je aandacht wordt afgeleid, en keer terug met je aandacht naar het gebed, zonder het je zelf kwalijk te nemen. Blijf dit praktiseren, totdat je op een gegeven moment meer greep hebt op je gedachten die voorheen met je aan de haal gingen.

Hun brein werkt werkelijk anders als er een reden tot zorg is
Moser publiceerde onlangs de gegevens van een onderzoek in de Journal of Abnormal Psychology, waarbij hij aantoonde dat de hersens van tobbers en niet-tobbers anders werkte tijdens een stressvolle gebeurtenis. Voor de studie hadden Moser en zijn collega's 71 vrouwen gevraagd om een vragenlijst in te vullen waaruit zou blijken of ze in het algemeen positieve of negatieve denkers of tobbers zijn. Vervolgens kregen de deelnemers negatieve beelden te zien - zoals van een vrouw die een mes tegen de keel kreeg gedrukt door een gemaskerde man - terwijl ondertussen hun hersenactiviteit werd opgenomen en gemeten. Moser ontdekte dat de hersens van de positieve denkers minder actief waren dan die van de negatieve denkers/tobbers. In feite "was bij de tobbers een paradoxaal boemerangeffect in hun hersens waar te nemen als hen gevraagd werd hun negatieve emoties te temperen," legt Moser uit. "Dit geeft aan, dat zij werkelijk veel moeite hebben om een positieve draai aan moeilijke gebeurtenissen te geven en dat hun negatieve emoties zelfs erger worden als hen wordt gevraagd positief te denken."

Al-Qarni zegt: "Veel mensen in deze wereld zijn onbeschrijfelijk bang voor toekomstige armoede, voor honger, voor ziekte en rampen; dit soort gedachten worden door de duivel geïnspireerd. Allah zegt in de Qur'an in hoofdstuk 2 De Koe vers 268 namelijk: "Shaitan bedreigt jullie met armoede en beveelt jullie zonden te plegen, terwijl Allah jullie vergiffenis belooft van Hemzelf en overvloed, en Allah is voldoende voor de noden van al Zijn schepselen, Alwetend."

Ze zijn meer geneigd om risico's te nemen
Terwijl piekeraars het moeilijk vinden om een besluit te nemen - ze hebben meer tijd nodig omdat ze lang blijven haken in alle mogelijk negatieve uitkomsten - zijn niet-tobbers bereid om oplossingen voor problemen uit te proberen ook al is de uitkomst daarvan mogelijk negatief. Volgens Moser zijn niet-tobbers ook flexibeler in hoe ze over dingen denken, waardoor ze niet in een negatieve spiraal terecht komen.

Wees niet bang om te falen. Falen hoort bij het leven. Problemen zullen altijd op ons pad komen. De profeet, vrede zij met hem zei: "Als Allah iets goeds voor iemand wil, dan geeft Hij hem problemen." Dr. 'Aaidh al-Qarni schrijft: "Wees daarom niet overbezorgd als u met ziekte, de dood van een zoon of het verlies aan weelde (of inkomsten) geconfronteerd wordt. Allah heeft deze zaken verordend en de beslissingen zijn aan Hem, en Hem alleen." Als we geduld tonen en gelovig blijven, zullen we de beloning ontvangen en zullen onze zonden vergeven worden.

Wees niet bang om risico's te nemen. Leef met hoop op een goed en gezegend leven. Wees vastberaden, standvastig en verlang oprecht dat je van zorgen, verdriet, angst en zenuwen bevrijd wordt.

Ze zien de zaken in een breder perspectief
Niet-tobbers zijn in staat om afstand te nemen van een situatie om het op deze manier in een breder perspectief te plaatsen. Tobbers daarentegen vernauwen hun perspectief tot een enkele zienswijze. Een manier waarop dit gebeurt is door dat ze alle mogelijke slechte scenario's op een rij zetten en zich dan voorstellen welke uitkomsten het meest waarschijnlijk zouden zouden kunnen. Bij voorbeeld: als een tobber zich zorgen maakt dat ze haar baan zal verliezen, stelt ze zich het slechtste scenario voor, namelijk dat ze mogelijk dakloos en alleen onder een brug zal moeten doorbrengen.

Moser geeft overigens aan dat een tobber door het scenario heen praten haar toch zal helpen om in te zien dat wat zij zich inbeeldt erg onwaarschijnlijk is. Hij stelt ook een andere simpele strategie voor waardoor zij een en ander in een ander of breder perspectief kan zien, en dat is door de eigen naam te gebruiken in plaats van 'ik' als er over de emoties gesproken wordt. Dus in plaats van: "Ik ben er niet in geslaagd om...", kan je beter over jezelf in de derde persoon spreken, om de zaken vanuit een ander perspectief te kunnen zien.

Verder is het van belang je op het moment dat de zorgen zich in je hoofd opstapelen, te realiseren dat leven van een gelovige altijd in een breder perspectief geplaatst kan worden. Als je beseft dat je leven in dienst staat van God en dat je je hele leven voorbereidt op het Hiernamaals en dat je standvastigheid zal worden beloond, wordt je hart gezuiverd van zorgen en verdriet. Je zal tevreden zijn met wat op je pad komt, omdat je weet dat je op God kan vertrouwen. Hij deed namelijk de belofte in de Qur'an in hoofdstuk De Bij, vers 97: "Iedereen die goede daden verricht, of hij nu een man of een vrouw is, terwijl hij een ware gelovige is, waarlijk, voor hem geven Wij een goed leven en Wij zullen hen zeker een beloning in overeenstemming met het beste wat zij plachten te doen." Behalve de beloning, bied God ook directe geruststelling in hoofdstuk De Donder, vers 28: "Waarlijk, in het gedenken van God vinden de harten rust!" De rust zullen we ervaren omdat, op het moment dat wij aan God denken, Hij aandacht aan ons persoonlijk schenkt: "Gedenk Mij, Ik zal jullie herinneren," in hoofdstuk De Koe, vers 152. De beste gedachtenis is natuurlijk de Salaat, het gebed, dat een moslim vijf maal daags dient te verrichten. Als de profeet, vrede zij met hem, door moeilijkheden was getroffen, zei hij altijd: "O Bilal! Geef ons rust en roep op tot het gebed."

Zij pakken de zorg bij de wortel aan
Het probleem met kopzorgen is dat het uit de hand kan lopen en datgene waar je kopzorgen over hebt, eigenlijk maar weinig meer van doen heeft met het echte probleem. Daarom is het zo belangrijk om het echte probleem onder ogen te zien, zodat je de negatieve gedachten een halt kan toeroepen.

"Als ik met tobbers van doen heb, probeer ik probleemidentificatie toe te passen, en ik stel ze daarmee op hun gemak," vertelt Purdon. "Ja, er bestaan sommige problemen die tot iets anders kunnen leiden, maar laten we ons geen zorgen maken over iets wat nú gebeurt."

Het is belangrijk, dat tobbers van probleem-generator waar ze toe geneigd zijn, naar probleem-oplossing worden geleid. "Tobbers denken dat wat zij doen constructief is, namelijk dat zij anticiperen op wat komen gaat, - en soms zal het werken," legt Purdon uit, "maar over het algemeen kunnen ze niet meer stoppen met (negatief) denken als ze eenmaal begonnen zijn."

Zij tobben wel, maar stellen er een tijdslimiet aan
"Een van de redenen waarom mensen zich zorgen maken, is dat ze denken, dat ze het meteen moeten overdenken. Ze denken dat ze er op moeten anticiperen en alle uitkomsten moeten incalculeren. Maar het leidt de aandacht af van waar ze eigenlijk echt hun tijd aan zouden moeten besteden, zoals hun baan, hun man, de kinderen, wat dan ook," legt Purdon uit. Daarom stelt zij een strategie voor, genaamd 'de zorgen-stoel'. "Het werkt als volgt: reserveer een kwartier tijd per dag waarin je helemaal in je eentje je zorgen mag overdenken. Maak je geen zorgen buiten deze vijftien minuten om, en zorg er ook voor dat deze sessies elke dag op een en dezelfde plek (vandaar de term 'de zorgen-stoel') plaats vinden."Wat dit betekent is dat je, als je de bezorgdheid voelt opkomen, je tegen jezelf zegt: "Ik denk er later over na. Ik kan mijn aandacht 'uitschakelen' en mij op andere dingen richten," verklaart Purdon. "En wat ze dan vaak ontdekken is dat de bezorgdheid daarna verdwenen is." "

In plaats van 'de zorgenstoel' kan je als moslim ook het uiten van je zorgen beperken tot de momenten van gebed. Op het moment dat je je hoofd tegen de grond drukt, ben je het dichtst bij je eigen Schepper en kan je al je zorgen bij Hem neerleggen.

Ze hebben het vertrouwen dat ze alles aankunnen wat op hun pad komt
Mensen die zich veel kopzorgen maken, denken niet alleen maar na over wat er allemaal mis kan gaan, volgens Purdon, maar ze missen ook het vertrouwen in hun eigen capaciteiten om daarmee om te gaan. De psycholoog noemt het wel ironisch dat tobbers over het algemeen erg goed reageren in een crisis, aangezien ze gewend zijn om alle slechte scenario's van te voren al uit te denken. Niet-tobbers kunnen daar echter ook mee omgaan, volgens haar, omdat zij er simpelweg op vertrouwen dat het goed komt.

Als er problemen op je pad komen, maak dan niet van elke mug een olifant. Realiseer je dan, dat Allah je niet meer problemen zal geven, dan je aan kunt. "Allah belast geen ziel boven haar vermogen. Voor haar is wat zij verdient en tegen haar is ook wat zij verdient." (hoofdstuk De Koe, 286).

Ze bezitten de capaciteit om positief te blijven denken ook al lijkt er geen uitweg mogelijk
Als we de genoemde afbeelding van Moser in het Journal of Abnormal Psychology study, die eerder beschreven werd, nog eens overdenken. Als je je het beeld voorstelt van een vrouw die een mes tegen haar keel krijgt gedrukt door een gemaskerde man, wat zou dan volgens jou als volgt kunnen gebeuren? Een tobber denkt dan aan de slechtste uitkomst mogelijk, terwijl een niet-tobber in staat is om te bedenken dat de vrouw zich los zou kunnen rukken. Ook denken ze vaker dat de uitkomst ook positief kan zijn.

Die capaciteit om positief te blijven, hangt nauw samen met het beoefenen van geduld. "Waarlijk, het ware geduld is dat wat jullie bij een innerlijke schok tonen," zei de profeet, vrede zij met hem. 'Aaidh al-Qarni voegt toe: "Degenen die grootsheid bereiken, moeten een oceaan vol moeilijkheden overzwemmen, voordat zij zullen slagen... Na het lezen van de biografieën van een aantal succesvolle mensen uit het verleden, was ik verbaasd over de hoeveelheid geduld die zij opbrachten, en hun vermogen om zware lasten te dragen om daarna alleen maar als sterkere mensen tevoorschijn te komen. Moeilijkheden vielen op hun hoofd als de inslag van hagel en toch bleven zij standvastig als bergen. En toen, na een korte tijd, werden zij voor hun geduld beloond."

Ze stellen zichzelf de juiste vragen
"Tobbers die hun zorgneigingen beter onder controle willen krijgen, zouden zichzelf een aantal vragen kunnen stellen als ze in een negatieve gedachtespiraal terecht dreigen te komen. Namelijk: 'Is het mijn probleem?' Ten tweede: 'Heb ik er controle over?' en tot slot 'Heb ik al alles gedaan wat binnen mijn mogelijkheden ligt? En: 'Gaat er een dreiging van uit?'," stelt Purdon voor. "Als er geen dreiging vanuit gaat, is er namelijk geen reden tot bezorgdheid."

'Aaidh al-Qarni zegt: "Denk daarom na over wat de oorzaak van uw angsten is en vraag u zelf af: is het uw energie en gezwoeg waard? Wat het ook is, dat die bezorgdheid veroorzaakt, u besteedt er uw verstand, uw vlees en bloed, tijd en energie aan. En als het uw energie en tijd niet waard is, dan heeft u een groot deel van uw belangrijkste bron verspild. Psychologen zeggen dat u alles in verhouding met de ware waarde ervan moet beoordelen en het dan op de juiste plaats moet zetten. Nog meer waarheid bevat de uitspraak van Allah: "Voorwaar Allah heeft de maat aan alle dingen gegeven." (Qur'an, hoofdstuk De Scheiding, vers 3)

Ze weten hoe zij hun negatieve gedachten kunnen herkennen
“De ergste chronische piekeraars accepteren hun gevoelens minder goed. Ze kunnen slecht tegen onzekerheid en zij vinden negatieve emoties onaanvaardbaar. Volgens Moser hebben mensen met een positievere kijk op het leven eerder in de gaten wanneer negatieve emoties met ze aan de haal gaan - het maakt niet uit of het om relaties, om werk of om het betalen van de rekeningen gaat. Ze maken gebruik van hun emoties om een weloverwogen besluit te nemen.

Het is belangrijk als moslim om je eigen emoties te beheersen. Dat kan alleen als je ze herkent. Als je je emoties in zowel goede als slechte tijden kunt beheersen, zal je vrede, geluk, gemak en de overwinning over je eigen ego bereiken. Als we ons zouden realiseren in welke mate negatieve gedachten ons uitputten, omdat we er slecht van slapen en onnodig lijden, zouden we op dat moment in staat moeten zijn om deze gedachten een halt toe te roepen.

Zij verrichten goede daden
Tot slot nog een islamitische tip betreffende liefdadigheid. Als je liefdadigheid verricht, zal niet alleen de persoon die je helpt daar voordeel bij hebben, ook jijzelf zal daar baat bij hebben. In plaats van dat je met jezelf en je eigen zorgen bezig bent, richt je je op de ander. Hierdoor zal je vrede in je hart vinden. Al-Qarni schrijft hierover: "Als u aan een depressie lijdt, dan zal een liefdevolle daad waarschijnlijk een groter effect op uw ziekte hebben dan het best verkrijgbare medicijn." We moeten niet denken, dat liefdadigheid maar weinig te betekenen heeft. De profeet, vrede zij met hem, zei over liefdadigheid in een authentieke overlevering van Abu Dhar uit de verzameling van Muslim: "Onderschat niet het minste van de goede werken, al is het maar het glimlachen naar je broeder als je hem tegenkomt."

bron: 'Wees niet bedroefd' door dr. 'Aaidh al-Qarni, huffingtonpost.com, hadithvandedag.nl