donderdag 25 augustus 2016

Wat is er aan de hand? Vingers!

We hebben er vijf aan één hand: de duim, wijsvinger, middelvinger, ringvinger en pink. Maar er zijn een paar vingers die de boventoon voeren in het maatschappelijk discours en in huis, tuin en keuken.


Vroeger was de pink populair onder de Franse elite; als teken van beschaving werd de pink opgeheven tijdens het nuttigen van de maaltijd. Maar tegenwoordig gebruiken de Fransen van al hun vingers het liefst de wijsvinger. Toen ik op 21-jarige leeftijd au pair werd in een Frans gezin, viel mij al gauw het belerende vingertje van de Fransen op. Als ik een grammaticaal foutje maakte, grepen ze meteen in. Het vingertje werd geheven, "Non, non, non!" waarop ik meteen gecorrigeerd werd. Hierdoor hield de neiging om gesprekken met ze te voeren al snel op. Het is heel vermoeiend als je middenin een zin afgekapt wordt. Behalve dat je de rode draad van het verhaal kwijtraakt, voel je je ook nog eens als een klein kind dat door de meester of juf op de vingers wordt getikt. Gelukkig waren er genoeg allochtonen in Frankrijk, en aangezien onze voertaal het Frans was, leerde ik alsnog een aardig woordje Frans spreken.

De wijsvinger is ook de meest favoriete onder de Nederlanders. Ook de Nederlanders gebruiken het geheven vingertje om overige landgenoten die hier niet geboren zijn de les te lezen. Nederlanders gaan er namelijk vanuit dat ze precies weten wat goed en waar is voor een ander. "Ik zal je wel eventjes vertellen hoe de wereld in elkaar steekt en als je net zo denkt als ik, kan het nog heel gezellig worden. Biertje?" Nederlanders zal je echter nauwelijks horen zeuren over de taal, laat staan over de spelling, want daar hebben ze zelf ook geen verstand van. Behalve dat de wijsvinger omhoog geheven wordt, kennen we in Nederland ook de wijzende vinger. "Kijk, hoe die daar er bij loopt." Het is niet de bedoeling dat je in Nederland opvalt of uitblinkt. "Doe maar gewoon da's al gek genoeg," is hier het motto. Als je anders bent, word je constant op de vingers gekeken of nagewezen. Op de een of andere manier ben ik ook beïnvloed door deze opgelegde norm, want ik sta niet graag in het centrum van de belangstelling. Ondanks de negatieve connotatie bij het woord wijsvinger, mag ik die vinger wel. Want wijsvingers kunnen ook de weg wijzen en is het heel handig ook een wijsvinger in de pap te hebben. Als ik mijn eten proef, stop ik dus echt niet de middelvinger in de pan.

De ringvinger staat wereldwijd symbool voor het geluk. Ringen worden om onze vingers geschoven als we "ja" zeggen tegen de liefde van ons leven, ringen worden geschonken als teken van vriendschap. Die ringen gaan doorgaans om de ringvinger, alhoewel de middelvinger ook wel eens wordt benut. Pink en duim minder vaak, de duim is bijvoorbeeld uitermate onpraktisch.

De Amerikanen  - daar kan ik kort over zijn - prefereren de middelvinger. In nagenoeg elke Amerikaanse film zit in nagenoeg elke zin het
f-word, al dan niet vergezeld gaand van de omhoog gehouden middelvinger. Het probleem met de Amerikanen is, dat hun invloed op de rest van de wereld heel groot is. Hierdoor is de middelvinger inmiddels volledig geïntegreerd in het dagelijks leven in bijna alle landen wereldwijd.

Maar ik moet eerlijk zijn: ik ben niet helemaal volledig geweest tot nu toe. Het middelvinger-gebaar komt namelijk niet rechtstreeks van de Amerikanen; het bestaat al 2500 jaar lang en vindt zijn oorsprong in Griekenland. Daar werd het gebruikt als uitnodiging voor anale seks. Het was in eerste instantie niet persé negatief bedoeld. Maar toen de Romeinen het gebaar importeerden, werd het wel ingezet met de bedoeling om te beledigen. Ook wordt de middelvinger als 'de vieze vinger' gezien, waarmee vieze klusjes gedaan worden, zoals het schoonmaken van de wond, zodat dit niet met de wijsvinger gedaan hoeft te worden. In Amerika deed men er nog een schepje bovenop door het middelvinger-gebaar te verbinden aan het vermaarde f*-word.

Ik vind het gebruik van de middelvinger een belediging aan het adres van de middelvinger, want hij bewijst ons goede diensten. Hij dient ter ondersteuning bij het schrijven, tekenen, koken, eten, dragen etc. Ik ben ook een tegenstander van vulgariteit in het openbare leven en daarmee ook van het middelvinger-gebaar op straat. Gebruik je vingers liever om iemand een handje te helpen die dat nodig heeft.

De duim, die mag wat mij betreft, worden opgewaardeerd. De duim staat wereldwijd voor een compliment - goed gedaan - of voor goedkeuring - dat is goed. Slechts de oude Romeinse keizers gebruikten de duim op een negatieve manier: zij bepaalden op egoïstische wijze of de gladiator na afloop van een gevecht in de arena mocht blijven leven of niet. Wees de duim omhoog, dan had de gladiator geluk, wees de duim omlaag, dan werd hij een kopje kleiner gemaakt. Hij werd bijvoorbeeld voor de leeuwen gegooid ten overstaan van het volk.



Tegenwoordig is er voorzichtig wat meer waardering voor de duim, en terecht! Dat komt door Facebook. Als je een berichtje waardeert of leuk vindt, kan je dat laten blijken door de afbeelding duim omhoog. Maar dat gebaar leidde echter wel tot misverstanden. De duim omhoog is niet zo leuk als je een bericht deelt over dood en verderf. Daarom is Facebook uiteindelijk overstag gegaan en heeft het mogelijk gemaakt om een bericht leuk, geweldig, grappig te vinden of om verbluft, verdrietig of  boos te zijn. Ik had een duim omlaag ook genoeg gevonden, want ik merk dat ik wel heel vaak de afbeelding van boos of verdrietig kies om mijn ongenoegen te laten blijken. Ik lijk verdorie wel een oude chagrijn!

En dan de pink. Tja, wat moet je daarmee? Zonder pink ziet het er ten eerste best sneu uit, zo'n hand. De pink is ook kleiner en korter dan de andere vingers. Ik heb, denk ik, een lichte aversie voor de pink, omdat hij behalve voor het kleine en onbelangrijke, ook voor de klikspaan onder de vingers staat. Dat blijkt uit het kinderrijmpje dat mijn moeder vaak heeft opgezegd voor het slapen gaan. Ik wijt mijn onderwaardering voor de pink daarom aan een klein jeugdtrauma. Sorry pink. Duim omhoog voor jou!

Het rijmpje tot slot:

Naar bed, naar bed, zei Duimelot
Eerst nog wat eten, zei Likkepot
Waar kan ik dat vinden? zei Lange Jan
In grootmoeders kastje, zei Ringeling
Dat zal ik verklappen, zei het kleine ding

Geen opmerkingen: