Wonderen

Wonderen gebeuren elke dag om ons heen. 
Misschien zien we ze of horen we ze niet, omdat we zo worden meegezogen door de verwarring die doenja, het wereldse leven, heet. Maar dat komt omdat we onszelf geen halt toeroepen en dat we niet eens eventjes stil blijven staan.
Stil, om ons te verwonderen over kleine dingen die onbelangrijk lijken.
Terwijl ondertussen de bloemknop aan het ontluiken is, de vogel zingt, een vreemde buiten naar ons glimlach en het weinige eten in de pan iedereen voedt.

God is altijd Genadig met ons. We realiseren ons niet eens dat wij Hem vaak de rug toekeren. Wij realiseren ons niet eens dat Hem de rug toekeren betekent dat wij onszelf ook de rug toekeren. Wij laten onszelf in de steek. 

Maar het is nooit te laat. God wacht geduldig tot wij voor onze eigen ziel gaan zorgen. En dan zullen wonderen geschieden.

Zeg mens

Zeg mens

Kijk mij eens aan

Kijk mij in de ogen

Kijk niet weg

Voel je je ongemakkelijk

als je me ziet met al mijn verdriet?

Het is mijn ziel

die huilt

Het is mijn ziel

die brandt

Het is de pijn

en de woede

om Gaza

die je leest 

Wie wegkijkt

Wil niet weten

Wil niet zien

Wil niet lezen

Over dood en verderf

Wie wegkijkt

heeft geen gezicht meer

is geen mens

Van pestkop naar leider

Brutale Mohamed, hondsbrutale Mohamed moest weer eens bij de directeur verschijnen. Zodra hij binnenkwam, na keurig aangeklopt te hebben, smolt ik al voor zijn beleefdheid. Die was van een bescheidenheid die niets met schijnheiligheid van doen had. Die beleefde, heel ingetogen kant had hij namelijk ook. Maar nu was het zaak dat hij ook voor mijn beleefdheid zou smelten. Hij was zeker gevoelig voor de wijze waarop ik op hem inpraatte. Ik maakte hem duidelijk dat hij als populaire jongen in de groep, de groep kon optillen of neerhalen. Ik vroeg hem of hij wel besefte dat hij leiderskwaliteiten had. 

Hij zat in groep 6 toen hij begon te puberen en nog regelmatiger bij mij op de stoep stond. De ene keer was hij grof geweest tegen de juf, de andere keer had hij Nordien weer eens gepest. Volgens mij kon hij de gesprekken met mij wel waarderen, want de paar keer dat ik vervolgens moest invallen in geval van ziekte, had ik van Mohamed geen last, in tegenstelling tot een paar andere kinderen, die mij gewoon niet moesten. Ik was immers hun eigen juf niet, en dan moest je weg gewerkt worden.

"Minder lief, minder jonge, minder mooi"
Ik heb ooit een voor een groep 4 gestaan halverwege het schooljaar die mij in het begin duidelijk maakten dat ik "minder lief, minder jong en minder mooi" was dan hun eigen juf. Compliment voor de juf, zullen we maar zeggen, die overigens ook menig lente jonger en - eerlijk is eerlijk - ook mooier was. Verder moest ik met hen vooral leuke dingen doen. "Zoals wat?" vroeg ik ze. "Zoals met ons naar Walibi gaan," was het antwoord. "En wie gaat dat betalen?" vroeg ik naïef. Hun antwoord was glashard: "Jij moet dat betalen." Ik lachte, maar dat verging me, want zij waren bloedserieus. Het duurde een paar maanden voordat ze mij accepteerden. Zure maanden voor de verwende juf die ik jarenlang was geweest, toen ik nog een vaste groep had.

De trouw aan de leerkracht van die kinderen is ongelooflijk. Er waren natuurtalenten van onderwijzers bij op de laatste school waar ik werkte, waarbij de kinderen zo zoet als lammetjes door de klas dartelden. Maar zodra de juf er een dag niet was, waren de rapen gaar. Dan waren niet zij, maar was de invaller het lam dat naar de slachtbank geleid moest en zou worden. En ik overdrijf niet. 

'Leuk doen' of 'leuk zijn'
De kinderen voelen vaak haarfijn aan als iemand 'leuk wil doen' of gewoon 'leuk is'. Kinderen weten prima of je authentiek of nep bent. Minder goed kunnen ze aanvoelen dat je misschien een beetje aan het zoeken bent naar de juiste toon, omdat je de groep niet kent. En dat is wel eens jammer geweest voor menig gekwalificeerd didacticus met goede intentie die in tranen het klaslokaal verliet. Dan kon de directeur, de intern begeleider of een leerkracht van het lokaal ernaast de kinderen wel streng toespreken, waardoor ze even helemaal onder de indruk, en vol begrip en medeleven waren, maar die had zijn of haar hielen nog niet gelicht, of de pruillipjes verdwenen en de kinderen gingen alweer op in het spannende spel van 'kijken hoe ver we kunnen gaan'. 

We hebben geprobeerd het te verklaren. Waar komt dat gedrag vandaan? Waarom is het moeilijk om orde te houden bij de kinderen? Ligt het aan de opvoeding? Ja, deels. Het kan om verwaarlozing gaan of juist overdreven prinsjesverheerlijking. Het kan om tuchtiging gaan of om doodknuffelgedrag. Bij dat laatste gedrag - van die ouders die slecht gedrag van hun kinderen altijd goedpraten of ontkennen "mijn kind doet zoiets niet"-  moet ik altijd denken aan het lugubere verhaal van de jongeman die de doodstraf kreeg met als laatste wens was om zijn moeder nog iets in te fluisteren Zij boog zich naar hem toe en hij beet vervolgens haar oor af. Zij had hem namelijk altijd de hand boven het hoofd gehouden.

Wie is de baas?
Volgens psycholoog Gerard Weijde van de Kanjertraining veroorzaken moslimkinderen geen grotere ordeproblemen dan andere kinderen, in antwoord op de vraag die weleens stiekem door mijn hoofd speelde. "Kinderen in het algemeen willen gewoon graag dat de leerkracht de leidersrol op zich neemt, ze willen weten wie de baas is," legde hij uit tijdens de training. "Als de leerkracht die rol niet op zich neemt, zal er wel een kind in de groep opstaan. En dan lopen kinderen achter hem of haar aan."  Volgens Gerard gaat het er om dat het kind, pester of gepeste, moet leren op zichzelf te vertrouwen. Daar zijn oefeningen voor. Ik geloofde in zijn pedagogische aanpak, vooral omdat ook het gepeste kind leerde uit zijn slachtofferrol te komen. Niemand speelt de baas en niemand doet zielig, zegt de Kanjertraining. Daarom nodigde ik hem uit op onze school.

Ik was er getuige van dat het bij Mohamed én bij Nordien tot een doorbraak kwam. De ouders waren ook uitgenodigd. Dat was bedoeld zodat ze met eigen ogen konden zien hoe hard of zielig hun kinderen konden zijn, maar ook hoe zelfverzekerd hun kinderen konden worden. Tevens werden de ouders betrokken bij de groepssessie, omdat ze hun eigen kind moesten complimenteren en soms ook omdat ze goed gedrag moesten voordoen. 

Wie heeft wel eens gepest?

Er werd in de groep gevraagd welke kinderen wel eens pestten. Kinderen zijn heel eerlijk en staken braaf - of juist heel stoer met veel bravoure - hun handen in de lucht. Toen er gevraagd werd, wie er gepest werd, werd er inderdaad naar Nordien gewezen. Daarna wilde Gerard weten of er iemand was die Nordien wilde helpen om niet meer gepest te worden. Dat wilde Mohamed wel doen, precies zoals wij hadden gehoopt.

Hij moest Nordien eerst de huid vol schelden, net zoals hij anders deed. Dat lukte aardig. Eerst was hij nog voorzichtig, maar daarna brak de spreekwoordelijke hel los. Ohhhh, zag je de moeders denken. Nordien kromp ineen. Toen greep Gerard in. Hij vertelde Nordien hoe hij nu beter kon reageren als er zo gescholden werd. Hij nam de tips aan en deed moedige pogingen om rechtop te blijven staan, maar Mohamed liet niet los. De mama van Nordien werd er bij gehaald. Zij moest het nu voordoen. Gerard schold de moeder uit, en moeder gaf hem duidelijk te kennen dat zij hier niet van gediend was. Daarna was Nordien aan de beurt. Hij stond daar, fier, rechtop, helemaal in zichzelf gelovend. Zijn ogen blonken. Mohamed had geen schijn van kans. De aanwezige vrouwen in het lokaal, inclusief ikzelf, pinkten allemaal een traantje weg. Dit was zo ongelooflijk mooi, beter dan Spoorloos, omdat het live was.
En werkelijk waar, nadien liep Nordien met opgeheven hoofd door de school en steeds vaker mocht hij mee spelen als hij daarom vroeg.

Gewoon stoer
De geboren leider Mohamed gedroeg zich steeds verantwoordelijker. Hij gooide zijn masker af. Want in feite moest ook Mohamed leren om in zichzelf te geloven. Hij had de groep niet langer nodig om stoer gevonden te worden. Hij was gewoon stoer.

De namen zijn gefingeerd.

Moederschap: "Alsof ik opnieuw mijn kinderen in de steek liet"

Hoe kan God naar je luisteren, als je niet eens naar jezelf luistert

Tot vier keer toe ben ik bevallen van een mooi, gezond kind en tot vier keer toe besloot ik om na het verlof weer aan de slag te gaan. Weliswaar werkte ik wel minder uren, maar toch was ik de helft van de werkweek niet thuis. Ik bracht mijn kinderen naar de oppas of naar de opvang. Ik kan mijzelf nu zoveel jaren later van alles kwalijk nemen, maar dat zal niets aan het verleden kunnen veranderen. Wel kan ik proberen terug te keren naar die pijn van toen, met als doel deze eindelijk eens te kunnen verwerken. Want pijn had ik, en geen klein beetje ook. Ik stopte het alleen heel diep weg, om te kunnen overleven. Wat ik niet besefte is dat die pijn mij jaren later nog zou achtervolgen.

Elke samenleving is in principe opgebouwd uit gezinnen, uit een gezinseenheid van man, vrouw en hun kinderen. Hoe sterker deze eenheid is, hoe sterker de structuur van de samenleving is. Gezinnen vormen daarom het fundament waarop de maatschappij wordt gebouwd. Voor de ontwikkeling van sterke gezinnen, hebben we sterke vaders en sterke moeders nodig. Vooral de moeder speelt een sleutelrol binnen elk gezin. Zij is de spil waar het allemaal om draait. Zonder de moeder - ik ben me ervan bewust dat ik veralgemeniseer - is er geen opvoeding, geen verzorging, geen maaltijd, geen liefde, aandacht, veiligheid, stabiliteit en rust in huis.

Wij vrouwen houden werkelijk alle ballen in de lucht

Maar op de een of andere manier is de rol van de moeder in grote delen van de wereld veranderd. Dit heeft te maken met het onderwijsprogramma, dit heeft te maken met beeldvorming. Wij vrouwen leren dat het belangrijk is om onafhankelijk te zijn, om op eigen benen te kunnen staan. Wij vrouwen leren dat de combinatie van gezin en werk heel goed mogelijk is. Dus als we zwanger raken en we bevallen, dan gaan we na twee, drie maanden alweer aan het werk. Het kind wordt achtergelaten bij familie, de oppas of bij de opvang. Wij vrouwen worden aangemoedigd carrière te maken. Wij hebben de neiging om ons extra in te zetten op het werk op de dagen dat we werken. Wij vrouwen houden werkelijk alle ballen in de lucht: kinderen verzorgen, kinderen naar school brengen, met de auto op naar ons werk, alles geven op het werk, weer in de auto stappen, kinderen ophalen, eten koken, huishouden doen en 's avonds het manlief naar de zin maken. We hebben zo'n enorme oerkracht en overlevingsdrang dat we de wereld aan kunnen.

Wat had ik het zwaar, als ik mijn kinderen naar de oppas of opvang bracht

Ik ben zelf ook zo gebrainwasht. Ik ben zelf ook zo'n moeder geweest die maar van geen ophouden wist. Ook al nam ik een half jaar ouderschapsverlof op, ook al waren het maar twee of drie dagen dat ik werkte, ik ging gewoon vrolijk weer aan de bak en deed mijn stinkende best op het werk. Wacht, als ik de film terug speel kan ik het woord vrolijk maar beter schrappen. Want wat had ik het zwaar als ik mijn kinderen naar de oppas of opvang bracht. Zij waren in tranen, ik verbeet mijn tranen en wachtte tot ik in de auto zat. Maar als ik dan in mijn eentje weg reed, weg van mijn kind, brak mijn hart en kwamen de waterlanders alsnog. Het verdriet kwam vanuit mijn tenen, of beter gezegd vanuit mijn baarmoeder. 

En wat had ik het zwaar als de oudere kinderen niet op tijd klaar stonden om naar school te gaan, zodat ik op tijd op mijn werk kon zijn. Ik heb zitten schreeuwen tegen ze in de auto, als we weer eens laat waren, totdat ze een keer tegen me zeiden, dat ze liever hadden dat ik ze sloeg dan dat ik zo schreeuwde. Toen heb ik mezelf tot de orde geroepen. 

Ik heb er niet naar geluisterd, naar dat moederinstinct. Ondanks het feit, dat ik mijzelf wel schuldig voelde, begroef ik dat schuldgevoel eerst in mijn kussen tezamen met de tranen en vervolgens diep onder de grond en bedacht ik allerlei verontschuldigingen voor mezelf. Ik kon toch niet anders? Ik moest toch werken? Ik moest toch mijn man ondersteunen? Waar moesten we anders van leven? Alle werkende moeders moesten toch door deze fase heen vroeger of later? Zo is het leven, toch? 

Die kleine littekens op het hart doen iets met een mens

Wat ik mij niet realiseerde is, dat ik door het ontkennen van mijn tranen, het ontkennen van mijn fitra - mijn intuïtie en instinct - kleine littekens op mijn hart heb gecreëerd. Ik luisterde niet naar mezelf, naar mijn diepste wensen. Ik deed slechts wat er van mij verwacht werd. En dat terwijl ik als kind zo eigenwijs was. "Jij gaat toch altijd je eigen gang," placht mijn vader dan te zeggen. En hij had gelijk. Toen wel.

Die kleine littekens op het hart doen iets met een mens. Want vanuit het hart wordt het bloed het lichaam ingepompt. What comes around goes around. Het negeren van mijn gevoelens ging door de jaren heen zijn tol eisen, op de werkvloer, maar ook lichamelijk. Ik raakte bijvoorbeeld mijn vrouwelijke vormen kwijt, doordat ik zo hard werkte. De kilo's vlogen eraf. Anderen zouden er blij mee zijn, maar ik ben liever volslank dan mager. 

Die vermagering begon na de geboorte van mijn oudste zoon. Na het zwangerschapsverlof zocht ik een oppas voor hem, maar er was geen klik met de eerste. Hij huilde er alleen maar. De tweede oppas vond het niet leuk dat mijn zoontje nog niet kon lopen en dat hij een beetje bang was voor haar zoontje. De derde oppas raakte zwanger. De vierde oppas liep weg bij haar man. Moet ik nog doorgaan? 

Ik kon gewoon geen orde meer houden. Ik was hèt kwijt

Op de werkvloer ging het ook mis, maar dat was pas na de geboorte van de jongste. Was ik als leerkracht altijd zelfverzekerd geweest, na het ouderschapsverlof van mijn jongste raakte ik dat gevoel kwijt. De kinderen in de klas voelden het haarfijn aan. Ik kon gewoon geen orde meer houden. Wat ervoor een vanzelfsprekendheid was, was dat niet meer. Ik was hèt kwijt. Op mijn verzoek kwam de intern begeleider observeren bij het lesgeven, maar die zei dat er niks mis was met mij. Ik deed het goed. Maar het bleef bij mij knagen, dat de kinderen steeds weer de grenzen opzochten. Ik leed eronder. 

Totdat ik besloot dat het anders moest. Aangezien anderen wel tevreden waren over mijn werk, besloot ik op zoek te gaan naar een andere baan. Gelukkig heb ik toen wel naar mezelf geluisterd. Maar dat was meer omdat ik vond dat kinderen recht hadden op een juf die orde, gezag en liefde uitstraalde.

Ik raakte oververmoeid van de slapeloze nachten, omdat mijn gedachten maar door bleven malen

Ik had geluk, dat ik binnen twee jaar een andere baan vond. Ik kon aan de slag als directeur van een basisschool. Vol ambitie, goede moed en nieuwe energie ging ik aan de slag. Ik was vast van plan om de kinderen, die soms uit achterstandsbuurten kwamen, een plek te bieden waar zij vol zelfvertrouwen aan hun talenten konden werken. Ik was en ben er van overtuigd dat kinderen pas goede resultaten leveren als zij zichzelf kunnen zijn. Hiertoe waren sociale vaardigheden en inzicht in zichzelf en hun gedrag ten opzichte mens, dier, natuur, materie en omgeving van groot belang. 

Maar het bovenschools management dacht er anders over. De resultaten kregen alle prioriteit. Alles moest en zou daarvoor wijken. Toen ik mij realiseerde dat er niet naar mij geluisterd werd, is er iets in mij geknakt. De teamleden leken ook niet meer naar mij te willen luisteren. Ik kreeg allerlei lichamelijke klachten en raakte oververmoeid van de slapeloze nachten omdat mijn gedachten maar door bleven malen.

De oude wonden in mijn hart werden weer open gereten

Pas nu begrijp ik dat destijds de oude wonden in mijn hart weer werden open gereten. Alsof ik opnieuw geen 'moeder' kon en mocht zijn. Alsof ik opnieuw mijn kinderen in de steek liet. Pas nu, anderhalf jaar na mijn afscheid, begrijp ik waar de pijn die ik voelde toen 'men' niet naar mij wilde luisteren, vandaan kwam. Ik hoefde verder niemand de schuld te geven. Ik was mijn eigen vijand. Als je niet luistert naar je eigen gevoel, naar je eigen instinct, zullen de mensen ook niet naar je luisteren en zal God ook niet naar je luisteren.

Alhoewel ik mij verantwoordelijk voelde voor de school, de kinderen, de ouders en het team, leek het mij beter om mij aan de belofte te houden die ik aan mezelf gedaan had, toen ik met het werk begon, namelijk dat mijn gezondheid er niet onder mocht gaan lijden. Ik trad in overleg met het bovenschools management en wat bleek: ze wilden graag van me af. We kwamen tot een regeling. 

Jarenlang heb ik geroepen dat ik eigenlijk niet zo'n moeder-moeder ben

Jarenlang heb ik geroepen dat ik eigenlijk niet zo'n moeder-moeder ben. Dat ik niet geschapen ben om thuis te blijven voor het huishouden en de kinderen. Gelukkig nemen mijn kinderen mij niets kwalijk. Los van elkaar hebben ze gezegd, dat ze tevreden zijn met mij als moeder en dat ze niets aan me wilden veranderen, behalve dat ik soms wat minder gestoord mag doen ;)  God weet hoe dankbaar ik hiervoor ben. 

Mijn verstand zegt, dat ik het mezelf niet kwalijk moet nemen dat ik destijds voor de combinatie gezin-werk koos. Het is gegaan zoals het is gegaan. Het is verspilde energie om mijzelf verwijten te maken. Het verleden kunnen we niet veranderen. Ik kan nu alleen maar zeggen, dat ik mijn instinct als vrouw en moeder niet opnieuw zal negeren, inchAllah. 

Tot zover de ratio. Maar mijn gevoel beweert iets anders vrees ik. Ik denk dat ik het mezelf nog steeds niet vergeven heb. Want waarom voel ik anders de tranen opborrelen bij het opschrijven, lezen of uitspreken van het woord vergeven?   

De aandacht van de zorgzame en liefdevolle moeder die ik ben 

Lichaam en ziel hebben veel tijd nodig om te helen. Het is grotendeels gelukt, maar ik heb nog een paar littekens te gaan, die meer tijd, liefde en aandacht nodig hebben. De aandacht van de zorgzame en liefdevolle moeder die ik ben. 

Tien redenen om moslim te worden

Islam is geen populaire godsdienst. Het is niet een geloof waarvan je tegen je moeder zegt: "By the way mamma, ik ben moslim geworden," en dat ze jou vervolgens in de armen vliegt van blijdschap. Ze zal je eerder aanvliegen. Beter zeg je, dat je boeddha-beelden in huis hebt of boven je tapijtje zweeft doordat je transcedente meditatie beoefent. Dat is maatschappelijk aanvaardbaar. Daarmee sta je in het positieve middelpunt van de belangstelling op verjaardagsfeestjes. Toch zijn er steeds meer mensen die hun nieuwsgierigheid niet langer kunnen bedwingen als ze horen hoe gewelddadig, wellustig, hard, en grof die moslims en hun geloof wel niet zijn. Hun nieuwsgierigheid gaat zo ver, dat zij zelf willen weten wat voor vreemd geloof dat eigenlijk is. Ze gaan op onderzoek uit. Ze lezen de Koran ze lezen andere boeken over de islam (vanuit islamitisch perspectief) ; ze spreken een moslimcollega of buurman aan en luisteren oprecht. En dan komen ze er achter dat de waarheid eigenlijk heel anders is dan wat hen wordt voorgeschoteld en dat er toch wel iets van logica, schoonheid, liefde, barmhartigheid, gastvrijheid, vrijgevigheid in dat geloof en in die moslims zit.

Wat geloven die moslims nou eigenlijk? Waarom zou je moslim worden?

1. Er is maar één God: God heeft geen vader, geen moeder, geen zoon. God is niet geboren of ontstaan. God is. Hij is Uniek. Er is niemand zoals Hem. Hij heeft geen partners en er zijn geen andere goden naast Hem. Het is de simpele en dezelfde boodschap die door alle profeten door de eeuwen heen verkondigd is: richt je tot de Ene die je geschapen heeft. Toon Hem je dankbaarheid door je aan Hem over te geven, op Hem en Zijn boodschap aan de mensheid te vertrouwen. Combineer dit met het verrichten van goede daden en je zal beloond worden met het Paradijs. Pure and simple. Islam is daarom een geloof van eenvoud.

2. Iedereen is gelijkwaardig: iedereen is even veel waard. Man en vrouw, rijk en arm, blank en zwart. God maakt geen onderscheid. De profeet Mohammed, vrede zij met hem, veroordeelde discriminatie en racisme streng. Hij wees een zwarte man en vrijgekochte slaaf aan als oproeper tot het gebed in een tijd dat slaven totaal geen waarde kenden. Toch zijn er mensen die God meer liefheeft dan anderen, die bij God meer waarde hebben. Dat zijn degenen die God liefhebben en groot ontzag voor Hem hebben. Hoe meer je van Hem houdt, hoe meer Hij van jou houdt. "Denk aan mij en Ik denk aan jou," belooft God in de Koran. Maar voor de rest is iedereen gelijkwaardig. Islam is het geloof van rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid.

3. Elk mens wordt vrij van zonde geboren: de mens wordt als baby zonder zonde geboren. De moslim gelooft niet dat de mens de last draagt van de zonde van Adam en Eva in het Paradijs. Het was de bedoeling dat Adam en Eva een fout zouden maken en op aarde geplaatst zouden worden. Adam en Eva hadden spijt van hun daad en God heeft hen direct vergeven, toen zij om vergiffenis smeekten. Hij houdt er namelijk van dat de mens om vergiffenis smeekt. Elke keer als wij om vergiffenis vragen, zullen zonden van ons afvallen zoals bladeren van de bomen, zullen zonden uitgewist worden, zodat we weer een nieuwe start kunnen maken. Elk moment kunnen we dus opnieuw beginnen. Islam is daarom een geloof van hoop.

4. Niemand draagt de last van een ander: iedereen wordt in het leven beproefd en zal hoe dan ook fouten maken. Hiertoe zijn we ook geschapen. Als je een fout hebt gemaakt, smeek je tot God om je te vergeven. Als je iemand gekwetst hebt, vraag je die persoon en God om vergeving. Het is niet nodig om jezelf verwijten te blijven maken, als je spijt hebt en om vergiffenis hebt gevraagd. Behalve het (smeek)gebed kan je ook goede daden verrichten, zoals het schenken van liefdadigheid, om vergeven te worden. Als het uit het hart komt, kan God werkelijk alles vergeven. Er zijn in de islam geen tussenpersonen die onze last of onze zonden dragen, overnemen of kwijtschelden. We dienen er zelf mee in het reine te komen. Het voordeel is dat wij ook niet verantwoordelijk zijn voor de zonden van een ander. We zijn alleen verantwoordelijk voor onze eigen daden en natuurlijk voor onze kinderen en aan wat aan ons is toevertrouwd. Islam is daarom het geloof van eigen verantwoordelijkheid.

5. Delen met anderen: Natuurlijk zorg je zelf voor een evenwicht tussen geven en nemen, wees niet buitensporig in het nemen of geven. Maar deel zoveel mogelijk met andere mensen waar jij veel van hebt. Dat kan gaan om jouw talenten, of jouw zorgzaamheid, jouw liefde, jouw goede humeur of om jouw geld. Je bevrijdt je zelf van zoveel zonden door te geven. Het geeft je tevens een kick als je iets goeds voor een ander hebt kunnen betekenen. Wie wordt er nu niet blij, als een ander mens door ons toedoen opnieuw hoop heeft gekregen, rustig, geduldig en tevreden is geworden. Als we de voorbeelden van de metgezellen van de profeet, vrede zij met hem, volgen dan geven we zoveel mogelijk van ons bezit weg. Wees niet bang dat je bezit vermindert, bij God zal het vermeerderd worden. Geef om te leven en leef om te geven. Islam is daarom het geloof van liefdadigheid.

6. Islam is hemels én aards: er zijn momenten dat een moslim zich in de wolken voelt als hij of zij overspoelt wordt met religieuze gevoelens, bijvoorbeeld tijdens het gebed. En er zijn momenten dat hij bezweet met zijn handen in de aarde wroet of achter zijn bureau zit om zijn familie te kunnen onderhouden. Het is niet de bedoeling dat een moslim zich helemaal terugtrekt in de bergen om daar een eenzaam bestaan te leiden. Het is de bedoeling middenin de gemeenschap, middenin het leven te staan. Het is verder ook niet de bedoeling om zonder levenspartner en zonder seks door het leven te gaan om God te kunnen aanbidden. De mens bestaat uit lichaam en geest en die vormen samen één geheel. Seksualiteit en spiritualiteit horen beiden bij het leven. Islam is daarom het geloof van de middenweg.

7. Schaamte is normaal, maar genot is dat ook - het is normaal dat je niet lekker voelt als je in bikini of minuscuul zwembroekje rondloopt op het strand en je voelt alle ogen op je gericht. Niemands lichaam is perfect, alhoewel de mens wel mooi is geschapen. Het is echter niet de bedoeling dat je je naakte lichaam aan de buitenwereld toont. Beschouw je lichaam als een heilige tempel, als iets dat aan jou is toevertrouwd, waar je goed voor moet zorgen. Niet iedereen mag die heilige tempel betreden. De tempel moet met zeer veel respect worden benaderd. Alleen degene die ons daadwerkelijk respect toont en die aan onze voorwaarden voldoet, mag de tempel betreden. Dat respect kan alleen getoond worden binnen een huwelijk. Als je iemand hebt gevonden, waarmee je je leven wil delen, kan je ook in alle vrijheid en zonder schaamte je lichaam moet die persoon delen. Je mag dan volop genieten van elkaar. Islam is daarom het geloof van respect. 

8. Goed voor lichaam en geest zorgen -  Je lichaam heb je in bruikleen gekregen. De mens is een kalief op aarde, een rentmeester. Alles op aarde is ten behoeve van de mens geschapen, maar we hebben ook de opdracht om daar goed mee om te gaan. Dat geldt ook voor ons lichaam. We dienen het goed te verzorgen. Dat betekent dat we het rein houden (door te douchen, door ons kuis te houden) en dat we gezond en toegestaan voedsel eten. Het is toch van den gekke dat je voedsel eet dat je lichaam schaadt? Toch doen we dat als mens, dagelijks. Wordt hier bewust van, dat is de eerste stap. Reinig eenmaal per jaar gedurende één maand je lichaam van de afvalstoffen die het heeft opgebouwd door te vasten in de Ramadan samen met miljoenen anderen wereldwijd. En dan wat betreft welzijn. Wat is dat toch met de mens, dat hij geen tijd maakt voor zichzelf? Dat hij niet nadenkt over zijn eigen welzijn en geestelijke gezondheid? God vraagt ons om Hem te aanbidden en dienen, maar dat kan pas als we goed in ons vel zitten. Daarom wil God dat we goed voor ons zelf zorgen. Dat is niet egoïstisch, dat is intelligent, liefdevol en effectief. Islam is daarom het geloof van welzijn.

9. Geen slavernij - In de Koran staat niet aangegeven dat de slavernij verboden is, maar toch is de kern van de boodschap van de verzen over slavernij in de Koran, dat slaven bevrijd dienen te worden. Dat is dan ook waartoe de profeet Mohammed, vrede zij met hem, opriep. En hij gaf zelf het goede voorbeeld. In deze tijd is slavernij wereldwijd afgeschaft, maar toch komt het wel degelijk voor in verschillende delen van de wereld. Het wordt schandelijk genoeg stilzwijgend goedgekeurd. Er is echter ook een andere vorm van slavernij waar we zelf mee te maken hebben in ons dagelijks leven. Je hoeft namelijk niet door een ander onderdrukt te worden om als een slaaf te leven. Jij en ik leven in feite allemaal als slaven, als we niet goed op letten. We kunnen verslaafd zijn aan drank, roken, seks, de televisie, computerspelletjes, eten etc. We kunnen gevangen zitten in de traditie die ons beperkt als vrij mens te leven, we kunnen gevangen zitten in ons werk waardoor we veel stress ervaren. Dit alles is niet de bedoeling. We horen als mens vrij te zijn. Niemand mag ons onderdrukken, op generlei wijze. Daarom horen we op zoek te gaan naar uitwegen om onszelf te bevrijden uit de 'slavernij'. Islam is daarom het geloof van vrijheid.

10. Vertrouwen op God - Een moslim betekent in het Arabisch letterlijk degene die zich overgeeft. Islam komt van de stam SLM net als salaam en betekent vrede. Overgave in vrede. Je bent dus niet gedwongen om je te houden aan allerlei regeltjes. Het wordt wel van je gevraagd om aan bepaalde regels te voldoen. Die regels zijn echter voor je eigen bestwil, en niet om het je moeilijk te maken. Geef je over aan God en vertrouw op Hem. Als je vertrouwen in God groot is, hoef je nergens meer voor te vrezen. Wees niet bang voor inkomstenverlies, wees niet bang voor ellende op je pad. Alles komt, zoals het staat geschreven. Niet met de bedoeling om je te straffen, maar om je te reinigen, om je klaar te maken voor het Paradijs. Niemand gaat het Paradijs binnen zonder eerst beproefd te worden. Hiertoe leven we op aarde. Om Hem te aanbidden en te dienen. Islam is daarom het geloof van vertrouwen.