In mijn jeugd was het inderdaad een onmogelijke opgave. Niet dat ik vaak boos was, maar als ik een keertje boos was, kon je maar beter een eind uit de buurt blijven. Ik heb met schoenen, scharen en zelfs een keer met een zware glazen asbak naar mijn zusters gegooid. Van het effect van die asbak schrok ik zelf achteraf enorm. Eigenlijk wilde ik niemand raken, waardoor ik me iets inhield, maar uiteindelijk zat er wel een groot gat in de deur die mijn zus achter zich dichtsloeg toen zij op de vlucht sloeg voor mijn woede. Ik moet er niet aan denken, wat er gebeurd zou zijn, als ik haar geraakt had. Nu was het slechts de deur die mij nog een paar jaar vol verwijten aankeek na het voorval, tot hij vervangen werd.
"Tel tot tien," werd vaak gezegd. Maar dat hielp niet. Ik voelde de woede in mij omhoog kruipen, het greep me bij de keel, mijn bloed kookte, mijn hart sloeg op hol en mijn lichaam beefde. Ik vond het zo verschrikkelijk onrechtvaardig, dat ik het niet in woorden kon samenvatten. En om dan tot tien te tellen, was te veel gevraagd voor het kleine meisje dat ik toen was.
Het is lange tijd een van mijn grootste angsten geweest om mijn zelfbeheersing te verliezen. Na zo'n woede-uitbarsting voelde ik me meestal verslagen, compleet verslagen. Het was niet zo zeer de tegenpartij die gewonnen had. Het ging erom dat ik mijzelf kwijt was geraakt. Dat ik niet meer de baas was over mijn eigen gevoelens, gedachten en handelen. Op dat moment was de duivel de enige echte winnaar.
In het leven leren we van onze ervaringen en de kennis die we opdoen en waar we mee aan de slag gaan. Alle mensen hebben een bepaald temperament. De ene mens heeft meer vuur in zich, de andere mens meer lucht, water of aarde. De elementen hebben elk een positieve en negatieve kant. Met deze elementen ben ik gaan oefenen. Ik oefende met het toelaten van de andere elementen in mijn voordeel.
Als ik te gedreven en/of serieus ben, is het verstandig lucht toe te voegen (humor, nonchalance, relativering). Als ik te star of te perfectionistisch ben, is het verstandig water toe te voegen (soepelheid, onderhandelen, mee bewegen, ruimte geven), als ik te passief ben, is het goed vuur (passie, compassie) of aarde (daadkracht, nuchterheid) toe te voegen. Het oefenen kan in elke situatie. Ik heb het wel eens geoefend in een vergadering met collega's, maar ik doe het ook als ik in mijn eentje ben. Dan spreek ik mezelf toe. Ik bedenk van tevoren wat ik wil uitproberen en spreek ook met mezelf af hoe ik het ga doen. Achteraf ga ik een en ander evalueren.
Een voorbeeld: ik moet een moeilijk gesprek voeren en ik ben bang dat er traantjes gaan vloeien (vuur). Ik spreek met mezelf af dat ik 'op het moment dat ik verdriet of verontwaardiging voel opkomen - dit even kort benoem (water)': "Ik merk dat ik wat emotioneel word." Hoe wonderlijk dit ook is, maar de lading is er dan af en ik heb mezelf weer onder controle. Een ander voorbeeld: in een vergadering zijn het altijd dezelfde mensen die het voortouw nemen en die de verantwoordelijkheid dragen. Ik ben zelf ook zo'n persoon. Maar ik erger mij wel aan de 'zoutzakken' (vuur). Dan spreek ik met mezelf af, dat ik deze vergadering achterover zal hangen (lucht). Het is heel wonderlijk, maar door deze actie, of beter gezegd het nalaten van een actie, voelen anderen zich ineens geroepen iets te zeggen of te doen en verdwijnt mijn ergernis volledig.
De Tijd maakt ons milder. We worden wijzer door alle ervaringen. Daarom begrijp ik nu wat de profeet Mohammed bedoelde toen hij zei: "Word niet boos." Hij wilde zeggen: sta met je beide benen stevig op de grond en laat je niet omver blazen, door niemand niet. Hij wilde zeggen: geef hier niet jouw energie aan, want dat werkt als zuurstof bij vuur, namelijk dat het vuur feller gaat branden. Hij wilde zeggen: maak je niet druk om kleine dingen. Uiteindelijk heb je daar alleen jezelf maar mee.
Natuurlijk zijn er ook momenten dat boosheid wel nuttig is. Als er onrecht gebeurt in de wereld is boosheid wel nodig. Als je je daar niet druk meer om maakt, dan mag je bij jezelf te rade gaan hoe dat blok ijs op de plek terecht is gekomen waar eerst je hart zat. Maar in dat geval geldt nog altijd, dat je de woede wel onder controle moet houden. Want behalve dat de profeet, vrede zij met hem, zei: "Word niet boos," zei hij ook: "De sterkste man is niet degene die goed is in worstelen, maar degene die controle heeft over zichzelf tijdens een woede-uitbarsting." *
* De overlevering van 'Word niet boos' is doorverteld door Aboe Hoeraira, vermeld in Al-Bukhari. De overlevering betreffende 'de sterkste man' is ook van Aboe Hoeraira, en staat vermeld in zowel de verzameling van Al-Bukhari als wel in die van Muslim.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten